ชื่อสมุนไพร       : หัสคุณ

ชื่อพื้นเมือง       : คอมขน สามโซก (เชียงใหม่), หวด (ลำปาง), เพี้ยฟานดง สมัดดง สมัดต้น สมัดใหญ่ (เลย)

วงศ์                         :  จัดอยู่ในวงศ์ส้ม (RUTACEAE)

ชื่อวิทยาศาสตร์  :  Micromelum minutum Wight & Arn.

ชื่อสามัญ         : 

ลักษณะของสมุนไพร ต้นหัสคุณ จัดเป็นไม้ยืนต้นหรือไม้พุ่มขนาดเล็กถึงขนาดกลาง มีความสูงได้ถึง 10 เมตร ตามกิ่งอ่อนมีขนสั้นสีเทา ส่วนต้นเป็นสีเขียว เมื่อแก่แล้วจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลอมเทา แตกเป็นร่องตื้นตามยาว ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด พบขึ้นตามป่าดงดิบเขา ตามลำธาร ตามป่าโปร่งทุ่งร้างทั่วไป ใบหัสคุณ ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก ออกเรียงสลับ มีใบย่อยประมาณ 7-15 ใบ ลักษณะของใบย่อยเป็นรูปไข่ ปลายใบแหลม ใบมีขนาดกว้างประมาณ 2-4 เซนติเมตร และยาวประมาณ 3-7 เซนติเมตร แผ่นใบเป็นสีเขียวอ่อน เนื้อใบบาง มีต่อมน้ำมันเล็ก ๆ จับดูแล้วจะรู้สึกเหนียว หลังใบเกือบเรียบถึงมีขนสั้น ๆ ส่วนท้องใบมีขนบาง ๆ ใบมีกลิ่นหอมเหมือนการบูร มีรสหอมร้อ

การใช้ประโยชน์ในท้องถิ่น/สรรพคุณ ยอดและดอกใช้รับประทานเป็นผักสดได้ ดอกอ่อนมีรสหวานมัน นิยมนำมากินกับแกงไตปลาน้ำพริกและขนมจีน มีสรรพคุณเป็นยาแก้โลหิตอันข้นด้วยบุพโพ (ราก)ใบและเปลือกใช้เป็นยารมรักษาริดสีดวงจมูก (เมื่อโดนละอองยาจะร้อนมากจนแสบจมูก) (ใบและเปลือก) ใบมีสรรพคุณเป็นยาแก้ไข้ แก้ไข้อันผอมเหลือง (ใบ)ส่วนรากก็มีสรรพคุณเป็นยาแก้ไข้เช่นกัน (ราก)ใช้เป็นยาแก้ไอ (ต้น, ใบ)ใบมีสรรพคุณเป็นยาแก้หืดไอ (ใบ)ส่วนอีกข้อมูลระบุว่า รากมีสรรพคุณเป็นยาแก้โรคหอบหืด (ราก)ตำรายาไทยระบุว่า หัสคุณเป็นยารสเผ็ดร้อน มีสรรพคุณเป็นยาแก้เสมหะและลมทั้งปวง (ไม่ระบุส่วนที่ใช้)ดอกมีสรรพคุณช่วยแก้เสมหะให้ตก ขับเสมหะให้ลงสู่คูถทวาร (ดอก)ต้นมีรสร้อน มีสรรพคุณช่วยแก้ลมภายในให้กระจาย (ต้น) ใบมีกลิ่นหอม รสเผ็ดร้อน มีสรรพคุณช่วยแก้ลมอันเสียดแทง ช่วยขับลม ยอกในข้อ (ใบ) ส่วนรากก็มีสรรพคุณเป็นยาแก้ลมเช่นกัน (ราก)เปลือกต้นมีรสร้อน มีสรรพคุณช่วยแก้โลหิตในลำคอ และลำไส้ให้กระจาย (เปลือกต้น)

แหล่งที่พบจากการสำรวจ  :  หมู่ที่ 19 หมู่บ้านวังกระบาก ตำบลวังนกแอ่น อำเภอวังทอง จังหวัดพิษณุโลก

ที่มาของข้อมูล

ผู้ให้ข้อมูล ชื่อ – สกุล นางสุจิตรา อ่อนเปลีย         อายุ 58 ปี

ที่อยู่ บ้านเลขที่ 399 หมู่ที่ 19 ตำบลวังนกแอ่น อำเภอวังทอง จังหวัดพิษณุโลก