ชื่อสมุนไพร       : มะตูม

ชื่อพื้นเมือง       : มะปิน, ตูม, ตุ่มตัง, กะทันตาเถร เป็นต้น

วงศ์               :  RUTACEAE

ชื่อวิทยาศาสตร์  :  Aegle marmelos (L.) Corrêa

ชื่อสามัญ         :  Beal

ลักษณะของสมุนไพร มะตูม จัดเป็นไม้ยืนต้นเนื้อแข็ง และผลัดใบ สูงประมาณ 15-25 เมตร เส้นผ่าศูนย์กลาง 25-50 เซนติเมตร มีหนามแหลมตามกิ่งย่อย อาจเป็นหนามคู่หรือหนามเดี่ยว เปลือกต้นค่อนข้างหนา และมีสีเทา เปลือกแตกเป็นร่องตามความยาวของลำต้น มีหนามขึ้นตามกิ่งทั่วลำต้น หนามมีลักษณะแข็ง            ยาวประมาณ 2-3.5 ซม. ใบมะตูมเป็นใบประกอบ มีก้านใบยาว 3-5 ซม.ประกอบด้วยใบย่อย 3 ใบ ใบย่อยมีลักษณะเป็นรูปไข่ ใบย่อยตรงกลางมีขนาดใหญ่สุด ใบกว้างประมาณ 3.0 – 6.0 ซม. และยาวประมาณ 4.0 – 12.0 ซม. ซึ่งใหญ่กว่าใบด้านข้างทั้งสองใบ ที่กว้างประมาณ 2.5 – 5.0 ซม. ยาวประมาณ 3.0 – 10.0 ซม.   ใบมีรูปทรงรูปไข่หรือรูปหอก ขอบใบหยัก ปลายใบแหลม แผ่นใบเรียบ แผ่นใบด้านบนมีสีเขียว ค่อนข้างเป็นมัน แผ่นใบด้านล่างมีสีจางกว่า หากนำใบส่องใต้แดดจะมองเห็นมีต่อมน้ำมันเป็นจุดๆ ดอกมะตูมเป็นดอกสมบูรณ์เพศ มีทั้งดอกเพศเมีย และดอกเพศผู้ในดอกเดียวกัน แทงออกเป็นช่อ ดอกจะมีขนาดเล็ก กลีบดอกมีสีเขียวอมขาว ขนาดประมาณ 0.6-1.0 ซม.มีลักษณะเป็นแฉกคล้ายปลาดาว 5 กลีบ มีกลิ่นหอม ถัดมาเป็นเกสรตัวผู้จำนวนมาก และรังไข่ มีอับละอองเรณูสีขาว 35-45 อัน ดอกแทงออกเป็นช่อตามซอกใบบริเวณปลายกิ่ง ออกดอกเพียงครั้งเดียวใน 1 ปี คือ เริ่มแทงดอกในช่วงเดือนพฤษภาคม-มิถุนายน ซึ่งในช่วงก่อนแทงดอก    ต้นมะตูมจะผลิใบร่วงจนหมด หลังจากนั้นค่อยแทงใบอ่อน และช่อดอกออกมา ผลมะตูมมีลักษณะเป็นผลกลมรีมีเปลือกมีลักษณะเรียบ เป็นมัน เปลือกหนา และแข็งมาก ผลขณะอ่อนจะมีสีเขียว เมื่อผลสุกจะมีสีเขียวอมเหลือง และสุกเต็มที่จะมีสีเหลือง ส่งกลิ่นหอม เนื้อในมีสีเหลืองหรือส้มอมเหลือง มีเมล็ดจำนวนมากเรียงเป็นวงกลมรอบแกนผล

รูปภาพ

การใช้ประโยชน์ในท้องถิ่น/สรรพคุณ ใบมะตูมดิบคั้นน้ำ นำมาดื่ม บรรเทาอาการไอ ลดเสมหะ ผลแก่แต่ไม่สุกใช้รับประทานเป็นยาบำรุงร่างกาย รักษาธาตุ บำรุงธาตุไฟ ผลสุกที่เละนิยมนำเนื้อมาใช้เป็นยาระบายและยาช่วยย่อยในเด็ก หรือนำผลมะตูมมาฝานตากแห้งแล้วนำมาต้มน้ำดื่ม แก้ร้อนใน แก้กระหาย ให้ความสดชื่น ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด

แหล่งที่พบจากการสำรวจ  :  หมู่ 5 ต.แก่งโสภา อ.วังทอง จ.พิษณุโลก

ที่มาของข้อมูล

ผู้ให้ข้อมูล ชื่อ – สกุล  นายอักษณ  มาอินทร์         อายุ  56  ปี

ที่อยู่ 446 ม.5 ต.แก่งโสภา อำเภอวังทอง จังหวัดพิษณุโลก